Snáitheanna agus torthaí foghlama Leagtar amach thíos na snáitheanna, na gnéithe agus na torthaí foghlama lena mbaineann. Cé go bhfuil uimhreacha ar na snáithaonaid, is ar mhaithe le héascaíocht é seo agus ní thugann sé ordlathas cur chuige le tuiscint. Níl uimhreacha ar na snáitheanna iad féin toisc go n-aithnítear gur gá inniúlacht chumarsáideach, inniúlacht ilteangach agus ilchultúrtha a fhorbairt ar bhealach comhtháite chun inniúlacht teanga a shealbhú. An snáithe Inniúlacht teanga chumarsáideach (ITC) Cuimsíonn an tsnáithe seo inniúlachtaí teangeolaíocha, sochtheangeolaíocha agus pragmatacha. Mar a tugadh le fios ar ball, eagraítear torthaí foghlama sa snáithe seo faoi na ceithre mhodh cumarsáide (gabhchumas, idirghníomhú, táirgeadh agus idirghabháil). Sa snáithe seo, rachaidh an foghlaimeoir i ngleic go gníomhach le tascanna agus gníomhaíochtaí chun a chumas chun cumarsáid a dhéanamh go héifeachtach a fhorbairt i réimse leathan cásanna/comhthéacsanna/cúrsaí. Foghlaimíonn an scoláire faoi Ba chóir go mbeadh sé ar chumas an scoláire ITC 1 - 7 Fáiltiú ITC 1. Idirghníomhaíochtaí sa seomra ranga a leanúint, lena n-áirítear obair i ngrúpaí, cuir i láthair agus treoracha mionsonraithe. ITC 2. Réimse téacsanna dílse ó bhéal, scríofa agus ilmhódúla a fhiosrú i réimse seánraí agus formáidí don phléisiúr, taighde nó comparáid. ITC 3. Eolas ar leith a shainaithint agus a bhailiú ó réimse téacsanna ó bhéal, scríofa agus ilmhódúla chun críche ar leith. ITC 4. Réimse leathan foclóra a thuiscint ag leibhéal na bhfocal agus na nathanna aonair, mar aon le cora cainte agus comhlogaíocht i gcomhthéacs. ITC 5. Eolas fíriciúil, príomhlíne na hargóinte, tuairimí agus conclúidí difriúla a shainaithint i réimse téacsanna ó bhéal, scríofa agus ilmhódúla. ITC 6. Príomhphointí i dtéacsanna ó bhéal, scríofa agus ilmhódúla a thuiscint, ar nós scéalta nuachta, fógráin, fógraí, scéalta agus idirghníomhaíochtaí eile a chuirtear in iúl i réimse sainréimeanna agus leaganacha éagsúla den sprioctheanga. ITC 7. Cur síos ar áiteanna, imeachtaí, taithí phearsanta, mothúcháin agus dearcthaí, a chuirtear in iúl i dteanga laethúil, a thuiscint. Foghlaimíonn an scoláire faoi Ba chóir go mbeadh sé ar chumas an scoláire ITC 8 - 12 Idirghníomhú ITC 8. Idirghníomhú le daoine eile ar bhealaí éagsúla: chun ábhair spéise a phlé, chun eolas a mhalartú, chun comparáid agus codarsnacht a dhéanamh idir tuairimí, chun réitigh le fadhbanna a mholadh. ITC 9. Déileáil le formhór na gcomhráite is dóigh a tharlóidh nuair a fhaightear earraí agus seirbhísí. ITC 10. Cuntais a thabhairt ar imeachtaí, taithí agus gníomhaíochtaí sóisialta agus pearsanta, agus freagairt le mionsonraí réasúnacha láithreach in idirghníomhaíochtaí duine le duine agus ar líne. ITC 11. Úsáid a bhaint as réimse nathanna agus frásaí chun comhráite simplí duine le duine a thosú, a chothabháil agus a chríochnú, ar nós treoracha a thabhairt, sonraí agus/nó soiléirithe a iarraidh de réir mar is cuí. ITC 12. Réimse straitéisí a úsáid chun plé a dhíriú, ar nó achoimre a dhéanamh ar an bpríomhphointe, tuairisciú ar ais, freagairt don mhéid a deirtear, iarraidh ar dhaoine eile tuairimí a thabhairt. Foghlaimíonn an scoláire faoi Ba chóir go mbeadh sé ar chumas an scoláire ITC 13- 17 Táirgeadh ITC 13. A theachtaireacht a chur in iúl sách soiléir ionas go dtuigfí é le fuaimniú, tuin chainte, strus agus rithim atá soiléir den chuid is mó. ITC 14. Patrúin, struchtúir agus straitéisí teangeolaíocha a úsáid chun cumarsáid a dhéanamh le cruinneas réasúnach i gcomhthéacsanna a bhfuil cur amach aige orthu. ITC 15. Téacs leanúnach agus soiléir a tháirgeadh le litriú, poncaíocht agus réimse seifteanna teangeolaíocha a úsáidtear go cuí chun gnéithe simplí a nascadh. ITC 16. Tuairimí, mothúcháin agus taithí a chur in iúl, i scríbhinn agus ó bhéal, ar ábhair a bhaineann leis an saol laethúil agus nathanna simplí a úsáid chun tuairimí, pleananna agus/nó gníomhartha a chosaint. ITC 17. Réimse téacsanna cruthaitheacha a fhorbairt ar ábhair a bhfuil spéis phearsanta iontu, i bhformáidí ó bhéal, scríofa agus ilmhódúla, mar shampla, amhráin, dánta, drámaíocht, scéalta. Foghlaimíonn an scoláire faoi Ba chóir go mbeadh sé ar chumas an scoláire ITC 18- 23 Idirghabháil ITC 18. Na príomhphointí a chur in iúl, i scríbhinn agus ó bhéal, i dtéacsanna soiléire, dea-struchtúrtha ar ábhair a bhfuil cur amach aige orthu agus a bhfuil spéis phearsanta nó reatha iontu. ITC 19. Comhoibriú i dtascanna simplí praiticiúla, ag iarraidh ar dhaoine eile tuairimí a thabhairt, moltaí a dhéanamh agus freagraí a thuiscint, agus athrá nó athmhúnlú á iarraidh, de réir mar is gá. ITC 20. An príomhphointe ón méid a chloistear/a léitear i gcásanna intuartha, laethúla a chur in iúl, ag iarraidh ar dhaoine eile rudaí a mhíniú, ag tabhairt tuiscint agus/nó aontú nó easaontú le fios. ITC 21. Tacú le cultúr cumarsáide comhroinnte trí dhaoine a chur in aithne agus eolas a mhalartú maidir le tosaíochtaí, ag aithint nuair a tharlaíonn deacrachtaí agus ag úsáid frásaí simplí chun comhréiteach agus comhaontú a lorg. ITC 22. Freagairt do théacsanna cruthaitheacha ó bhéal, scríofa agus ilmhódúil ar réimse bealaí, mar shampla, trí imeachtaí a cheangal le taithí phearsanta, ag míniú shuntasacht na n-imeachtaí, ag déanamh nasc eatarthu agus ag déanamh cur síos ar charachtair agus a gcaidrimh. ITC 23. Príomhphointí smaointe agus fadhbanna a mhíniú, ag déanamh achoimre ar eolas fíriciúil lena n-áirítear sonraí, ag sainaithint buntáistí agus míbhuntáistí, agus ag tabhairt freagra pearsanta trí théacsanna scríofa agus ilmhódúla i gcomhthéacsanna a bhfuil cur amach aige orthu. An snáithe Inniúlacht ilteangach agus ilchultúrtha (III) Sa snáithe seo, forbróidh an foghlaimeoir a inniúlacht ilteangach agus ilchultúrtha. Cuirtear luach san ilteangachas ar éagsúlacht theangeolaíoch agus chultúrtha an fhoghlaimeora. Ní bhíonn eolas an fhoghlaimeora ar theangacha agus ar chultúir eile stóráilte ar leithligh óna chéile; idirghníomhaíonn gach eolas agus taithí teanga agus cultúir agus cuireann siad le hinniúlacht chumarsáideach a thógáil. Tarraingíonn ilteangachas aird ar an ngá go dtarraingeodh an foghlaimeoir ar a acmhainní agus a thaithí theangeolaíoch agus chultúrtha féin chun páirt níos iomláine a ghlacadh i gcomhthéacsanna sóisialta agus oideachais*. Cabhraíonn sé sin leis comhthuiscint a bhaint amach, chun rochtain a fháil ar eolas agus dá bhrí sin tuilleadh forbartha a dhéanamh ar a stór teangeolaíoch agus cultúrtha féin. Ní hé an aidhm uile ‘máistreacht’ a fháil ar theanga amháin, dhá theanga nó trí theanga, astu féin ach ‘stór teangeolaíoch a fhorbairt, ina bhfuil áit ag gach cumas teangeolaíoch’**. Is é atá i gceist i dtuiscint ilteangach, mar shampla, eolas glacach duine i dteanga amháin a úsáid chun brí a bhaint as téacsanna i dteanga eile. Déantar cur síos san ilchultúrachas ar úsáid inniúlachtaí ilchultúrtha i gcás cumarsáideach nuair a thagann inniúlachtaí eile seachas inniúlachtaí teanga i gceist***. Ní bhíonn na cultúir éagsúla ann ar a bhfuil fáil ag an duine taobh le taobh; ní bhíonn siad deighilte go meabhrach. Déantar comparáid agus codarsnacht eatarthu agus idirghníomhaíonn siad go gníomhach le cur ar chumas an fhoghlaimeora cumarsáid níos éifeachtaí a dhéanamh, mar shampla, éagsúlachtaí in iompair (lena n-áirítear gotha, tuin agus dearcthaí), plé ar ró-ghinearálú agus steiréitíopaí a chur san áireamh****. * Imleabhar a Ghabhann le Comhchreat Tagartha na hEorpa um Theangacha, Comhairle na hEorpa, 2018, lch 157. ** An Fráma Tagartha Comónta Eorpach 2011, Roinn 1.3, lch. 5 *** Ibid, lch. 53. **** Ibid, lch. 158. Foghlaimíonn an scoláire faoi Ba chóir go mbeadh sé ar chumas an scoláire III 1 - 8 Inniúlacht ilteangach III 1. Meabhair a bhaint as focail nach bhfuil cur amach aige orthu trí chomhpháirteanna an fhocail a chur san áireamh, ar nós fréamhacha focail agus gnéithe léacsacha, mar aon le comhthéacs níos leithne an téacs ó bhéal, scríofa agus ilmhódúil. III 2. Raon patrúin agus struchtúir theangeolaíocha a shainaithint (mar shampla córas na mbriathra, comhréir) agus tuiscint a fháil ar a mbrí sa chomhthéacs. III 3. Straitéisí cumarsáide agus cúitimh a chur i bhfeidhm nuair a bhíonn bac ar chumarsáid (ar nós cur síos a dhéanamh ar rud éigin cosúil leis, trí chomhchiallaigh, gotha, trasteangú a úsáid) agus dá bhrí sin míthuiscintí a sheachaint. III 4. Straitéisí foghlama a fhorbairt a thuilleadh chun an sprioctheanga a thabhairt chun cuimhne, a thuiscint agus a úsáid chun críche na cumarsáide ó bhéal agus scríofa. III 5. Úsáid chruthaitheach a bhaint as a stór ilteangach i dteangacha éagsúla chun cumarsáid a dhéanamh le daoine eile i gcásanna a tharlaíonn gan choinne nó chun ciall a bhaint as téacsanna. III 6. Cosúlachtaí nó éagsúlachtaí a shainaithint sna bealaí a gcuirtear coincheapa in iúl agus a thuigtear iad i dteangacha difriúla. III 7. Comparáid agus codarsnacht a dhéanamh idir patrúin theangeolaíocha agus nathanna foclóra sna teangacha atá ar eolas aige le tacú lena thuiscint ar théacsanna ó bhéal, scríofa agus ilmhódúla. III 8. Machnamh a dhéanamh ar an bpróiseas foghlama teanga, agus aiseolas in úsáid le feabhsú. Foghlaimíonn an scoláire faoi Ba chóir go mbeadh sé ar chumas an scoláire III 9 - 18 Inniúlacht ilchultúrtha: Feasacht agus tuiscint ar phobail agus ar chultúir na sprioctheanga III 9. An cultúr coiteann a fhiosrú agus meas a chothú dó trí raon meán. III 10. Taighde agus plé a dhéanamh ar réimse gnéithe de thír/thíortha, pobail agus cultúir na sprioctheanga, mar shampla gnéithe tíreolaíocha, imeachtaí suntasacha stairiúla, fíricí, daoine agus áiteanna cáiliúla. III 11. Taighde a dhéanamh ar ghnéithe den oidhreacht chultúrtha éagsúil, mar shampla bia, béaloideas, ceol, traidisiúin, na healaíona agus reiligiúin. III 12. Gnéithe de chultúir agus pobail sa saol laethúil, gnásanna sóisialta, caidrimh idirphearsanta agus luachanna agus creidimh atá ag forbairt a léirmhíniú trí réimse téacsanna ó bhéal, scríofa agus ilmhódúil. III 13. Feasacht a fhorbairt agus a léiriú ar chustaim, creidimh agus dearcthaí na ndaoine i gcultúir agus i bpobail na sprioctheanga. III 14. Gnéithe de chultúir agus pobail na sprioctheanga a mhíniú do dhaoine ó chúlraí cultúrtha difriúla, le réimse formáidí agus meáin ábhartha. III 15. Feasacht agus úsáid chuí gnásanna sóisialta labhartha agus neamhlabhartha a léiriú agus idirghníomhú á dhéanamh le daoine eile. III 16. Meas a dhéanamh ar na cosúlachtaí agus na héagsúlachtaí idir cultú(i)r na sprioctheanga agus cultú(i)r eile, ag aithint go measúil na mothúcháin agus na dearcthaí a bhíonn ag daoine eile ar chúrsaí an tsaoil. III 17. Tacú le cumarsáid agus idirghníomhú idir cultúir trí spéis, ionbhá, comhaontú agus tuiscint a léiriú. III 18. A fhéiniúlacht chultúrtha féin a fhiosrú agus breith a dhéanamh ar na steiréitíopaí coitianta ina chultúr féin agus i gcultúir eile.
