Stór focal < Ar ais go dtí Teanga ó Bhéal Stór focal Vocabulary Céim 1 Naíonáin shóisearacha agus naíonáin shinsearacha Trí eispéiris chuí foghlama spraíúla agus tharraingteacha ba cheart go mbeadh páistí in ann Céim 2 Rang 1 agus Rang 2 Trí eispéiris chuí foghlama spraíúla agus tarraingteacha, ba cheart go mbeadh an páiste in ann Céim 3 Rang 3 agus Rang 4 Trí eispéiris chuí foghlama spraíúla agus tarraingteacha, ba cheart go mbeadh an páiste in ann Céim 4 Rang 5 agus Rang 6 Trí eispéiris chuí foghlama tharraingteacha ba cheart go mbeadh páistí in ann Úsáid a bhaint as straitéisí éagsúla ar nós geáitsí an chainteora, tuin chainte, focail atá ar eolas cheana, pictiúr, struchtúr na habairte, sainmhíniú agus cur síos chun tuiscint ar fhocail nua a léiriú agus iad a úsáid, agus i dteangacha éagsúla nuair is cuí. Úsáid a bhaint as stór focal agus frásaí ó bhéal a éiríonn níos sofaisticiúla de réir a chéile, ina measc teanga a bhaineann le téacs agus le topaic agus teanga a bhaineann go sonrach le hábhar ar leith, agus teanga gan chomhthéacs Teanga gan chomhthéacs Tugtar sainmhíniú ar an teanga gan chomhthéacs mar theanga atá saor ó chomhthéacs. Níl sí bunaithe in aon chomhthéacs láithreach ama ná cúinse, agus níl sí spleách ar aon bhreathnú ná ar aon eispéireas siceach, láithreach. Tá úsáid na teanga gan chomhthéacs ríthábhachtach d’fhoghlaim páistí ar leibhéil éagsúla. Baintear úsáid aisti chun faisnéis nua a chruthú agus a chur in iúl do dhaoine eile nach bhfuil an fhaisnéis chúlra chéanna acu leis an gcainteoir. Tá na téarmaí ‘teanga gan chomhthéacs’ agus ‘stíl teanga liteartha’ cosúil lena chéile toisc go dtagraíonn siad araon do theanga atá eagraithe, follasach agus scoite amach. a chur in iúl. Réimse leathan de bheannachtaí, nathanna cainte agus frásaí coitianta a úsáid agus tuin agus foghraíocht chuí a úsáid agus iad a úsáid sa chomhthéacs cuí. Use different strategies such as a speaker’s gestures, tone of voice, known words, pictures, sentence structure, definitions and descriptions to acquire and show understanding of new words, to include other languages where appropriate. Use sophisticated oral vocabulary and phrases, including the language of text, topic and subject-specific language, and express and use decontextualised language. (LO5, S1) Use different strategies such as the speaker’s gestures, intonation, known words, pictures, sentence structure, definitions and descriptions to show understanding of new words and use those words, in different languages when appropriate. Use increasingly sophisticated vocabulary and spoken phrases, including text-related and topic-related language and language specific to a particular subject, and communicate language without context. Use a wide range of common greetings, expressions and phrases, with appropriate tone and phonetics, in the appropriate context. Réimse de straitéisí a roghnú agus a chur i bhfeidhm chun réimse leathan d'fhocail agus de fhrásaí a shealbhú ó fhoinsí éagsúla, ar nós litríochta, téacsanna sainábhair agus teangacha eile. Select and apply a variety of strategies to acquire a wide range of words and phrases from different sources such as literature, subject-specific texts and other languages. (LO5, S3) Select and apply a variety of strategies to acquire a wide range of words and phrases from a variety of sources, such as literature, specialised texts and other languages. Stór leathan focal, frásaí agus teanga fháthchiallach a roghnú agus a úsáid go criticiúil, i gcás coincheapa agus topaicí teibí, sainiúla agus atá ar eolas, de réir mar a oireann don lucht éisteachta agus don chuspóir. Select and apply a variety of strategies to acquire a wide range of words and phrases from different sources such as literature, subject-specific texts and other languages. (LO5, S3) Select and critically use a wide range of words, phrases and figurative language, for abstract, specific and familiar concepts and topics, as appropriate to the audience and purpose. Mionchéimeanna Dul chun Cinn Gníomh an pháiste... Aithníonn an páiste spreagthaigh ainmnithe. Gníomh an pháiste... Aithníonn an páiste daoine agus rudaí agus úsáideann gothaí cuí chun tagairt do rud, ag nascadh gníomhartha le rudaí. Gníomh an pháiste... Úsáideann an páiste focail aonair agus frásaí coitianta agus tuigeann forainmneacha agus réamhfhocail choitianta. Tosaíonn an páiste ag cur síos ar thréithe gnáthrudaí agus, le cabhair, úsáideann focail agus frásaí ó scéal agus é á athinsint. Tréíthe breise: Úsáideann an páiste abairtí samplacha le struchtúr cuí chun feidhm teanga a chur in iúl. Gníomh an pháiste... Úsáideann an páiste réimse níos leithne focal aonair agus abairtí gearra simplí. Iarrann an páiste rudaí agus iarrann go ndéanfaí rud éigin arís nó go n-athrófaí an ghníomhaíocht. Úsáideann focail cheisteacha go cuí, beannaíonn do dhaoine, fágann slán le/ag daoine agus easaontaíonn le daoine. Tuigeann an páiste stór focal agus frásaí ó scéalta éagsúla agus ó chuntais fhíriciúla agus úsáideann na focail agus frásaí sin go cuí i gcomhthéacs. Tréithe Breise: Tosaíonn an páiste ag úsáid sainfhocal/ sainuimhreacha le haghaidh grúpaí daoine (‘beirt’ etc). Gníomh an pháiste... Baineann an páiste ciall as focal nua trí ghothaí agus comhthéacs a úsáid agus baineann ciall ón gcomhthéacs as scéalta a éiríonn níos doimhne de réir a chéile. Úsáideann an páiste focail nó frásaí chun tagairt do mhothúcháin. Úsáideann an páiste focail agus frásaí a sealbhaíodh ó scéalta agus ó chuntais fhíriciúla i gcomhthéacsanna taobh amuigh díobh siúd inar sealbhaíodh i dtosach iad. Tréithe Breise:Tosaíonn an páiste ag tabhairt faoi deara go bhfuil difríochtaí idir canúintí ó thaobh foclóra agus foghraíochta, mar shampla ceistiú nó ag déanamh aithrise. Gníomh an pháiste... Úsáideann an páiste focail do rudaí nach bhfacthas riamh agus sealbhaítear focail úra ón gcur síos a dhéanann daoine eile orthu. Úsáideann an páiste teanga faoi leith chun suíomh, am, ionad srl a chur in iúl agus úsáideann réimse ceistfhocal mar is cuí. Tuigeann agus úsáideann an páiste stór focal agus frásaí ó scéalta, ó théacsanna fíriciúla agus ó thopaicí atá bunaithe ar an gcuraclam, stór atá ag méadú. Tosaíonn ar na focail sin a úsáid i gcomhthéacsanna nua. Gníomh an pháiste... Úsáideann an páiste stór focal atá ag dul i méid a shealbhaíonn sé/sí ó théacsanna agus míníonn an bhrí atá le focal agus le téarma a bhaineann go sonrach le topaic áirithe. Tagraíonn an páiste d’imeachtaí sa todhchaí agus tosaíonn ag úsáid teanga fháthchiallach. Tosaíonn an páiste ag úsáid aidiachtaí/ dobhriathra níos dúshlánaí chun rudaí a mhíniú níos fearr chomh maith le roinnt cor cainte agus meafar simplí. Gníomh an pháiste... Úsáideann an páiste focail chun ciall nach bhfuil chomh coitianta sin a chur in iúl. Cuireann an páiste síos ar rudaí agus ar imeachtaí a tharla trí úsáid chruthaitheach a bhaint as teanga thuairisciúil. Gníomh an pháiste... Úsáideann an páiste cora cainte agus meafair níos fáthchiallaí agus réimse cónasc dobhriathartha nach bhfuil róchoitianta. Úsáideann an páiste focail níos casta agus nascann na focail sin le coincheapa agus le bríonna níos teibí. Ainmníonn an páiste focail a bhfuil an chiall chéanna leo agus focail a bhfuil a mhalairt céille leo. Gníomh an pháiste... Pléann an páiste straitéisí éagsúla chun stór focal nua a aimsiú, a fhoghlaim agus a shealbhú ó réimse foinsí nuair a bhíonn siad ag éisteacht agus ag labhairt. Déanann an páiste anailís ar struchtúr, ar mhíniú, ar fhuaimniú agus ar an mbunús atá le focail ó réimsí éagsúla staidéir agus ó theangacha éagsúla agus pléann é. Úsáideann an páiste stór focal chun éifeacht ar leith a chruthú agus iad i mbun comhrá agus ag labhairt i réimse de sheánraí ó bhéal agus ar réimse de chúiseanna agus de lucht éisteachta; ag aithint ciall litriúil agus neamhlitriúil i bhfocail, agus conas mionchéimeanna de mhíniú a chur trasna trí tuin ghutha, gothaí gnúise, srl. Gníomh an pháiste... Tarraingíonn an páiste ar stór focal atá aige/aici cheana chun focail agus frásaí i dteangacha éagsúla a oibriú amach. Aithníonn agus tuigeann an páiste an luach atá le difríochtaí idir teanga shuibiachtúil agus teanga oibiachtúil agus léiríonn an tuiscint seo i gcomhráite agus nuair a bhíonn focail á roghnú le téacsa. Aithníonn an páiste teanga a léiríonn réamhchlaonadh, steiréitíopáil nó claontacht agus aird air seo agus iad ag éisteacht agus ag labhairt. Ábhair tacaíochta do mhúinteoirí Oral Language - Teanga ó Bhéal Example of student work Oral Language - Teanga ó Bhéal Relevant across all strands Example of student work Relevant across all strands Ábhartha trasna snáitheanna go léir Example of student work Ábhartha trasna snáitheanna go léir Samplaí d'fhoghlaim teanga leanaí Cur chuige cumarsáideach Example of student work