Struchtúr abairte agus gnásanna cló < Ar ais go dtí Scríbhneoireacht Struchtúr abairte agus gnásanna cló Conventions of print and sentence structure Céim 1 Naíonáin shóisearacha agus naíonáin shinsearacha Trí eispéiris chuí foghlama spraíúla agus tharraingteacha ba cheart go mbeadh páistí in ann Céim 2 Rang 1 agus Rang 2 Trí eispéiris chuí foghlama spraíúla agus tarraingteacha, ba cheart go mbeadh an páiste in ann Céim 3 Rang 3 agus Rang 4 Trí eispéiris chuí foghlama spraíúla agus tarraingteacha, ba cheart go mbeadh an páiste in ann Céim 4 Rang 5 agus Rang 6 Trí eispéiris chuí foghlama tharraingteacha ba cheart go mbeadh páistí in ann Gnásanna bunúsacha an chló chomh maith le struchtúr abairte a úsáid agus iad ag cumadh téacsanna i bpáirt le daoine nó go neamhspleách. Use basic conventions of print and sentence structure. (LO3, S1) Use basic conventions of print as well as sentence structure when composing texts, independently or in collaboration with others. Úsáid a bhaint as gnásanna an chló, struchtúir abairte níos casta, aimsirí cearta na mbriathra agus nascfhocail ina gcuid scríbhneoireachta. Use more sophisticated conventions of print and sentence structure, and a range of verb tenses and connectives in their writing. (LO3, S2) Use conventions of print, more complex sentence structures, correct verb tenses and connective words in their writing. Úsáid a bhaint as gnásanna an chló atá ag éirí níos caolchúisí an t-am ar fad ina scríbhneoireacht neamhspleách. Úsáid a bhaint as abairtí simplí, comhshuite agus casta agus iad ag athrú fhad na n-abairtí chun dul in oiriúint do lucht léitheoireachta, stíl agus tuin a gcuid scríbhneoireachta. Use increasingly nuanced print conventions in their independent writing. Use a variety of simple, compound and complex sentence structures, varying sentence length to suit the audience, style and tone of their writing (LO3, S3) Use increasingly subtle conventions of print in their independent writing. Use simple, composite and complex sentences, varying their length to suit the reader, and also varying the style and tone of their writing. Mionchéimeanna Dul chun Cinn Gníomh an pháiste... Baineann an páiste triail as comharthaí, as siombailí agus as téacs chun cumarsáid a dhéanamh. Gníomh an pháiste... Úsáideann an páiste cruthanna agus iad ag tarraingt marcanna chun cumarsáid a dhéanamh. Gníomh an pháiste... Déanann an páiste idirdhealú idir litreacha agus pictiúir. Gníomh an pháiste... Déanann an páiste idirdhealú idir léitheoireacht agus scríbhneoireacht agus scríobhann ó chlé go deas, ó bhun go barr, leathanach ar leathanach. Gníomh an pháiste... Úsáideann an páiste ord ceart na bhfocal cuid den am, struchtúr abairte agus litreacha, spásanna, focail, abairtí agus lánstadanna agus tosaíonn ar cheannlitreacha a úsáid go cuí. Aithníonn an páiste go bhfuil tréithe ar leith i scríobh na Gaeilge, síntí fada, séimhiú, urú srl. Gníomh an pháiste... Úsáideann an páiste ord ceart na bhfocal, struchtúr abairte, ceannlitreacha agus abairtí iomlána. Gníomh an pháiste... Úsáideann an páiste comharthaí ceiste, bunnascaigh, an aimsir cheart den bhriathar cuid den am, agus tosaíonn ar pharagraif a úsáid. Gníomh an pháiste... Úsáideann an páiste comharthaí athfhriotail, comharthaí uaillbhreasa, roinnt paragraf agus nascaigh Nascaigh Nascaigh is ea focail a nascann ailt agus abairtí le chéile go loighciúil, bunaithe ar ghaol ama, cúis agus éifeacht, comparáid nó rud a chur leis. Nascann nascaigh smaointe le chéile agus taispeánann siad loighic an eolais. Acmhainní tábhachtacha is ea nascaigh chun téacsanna a chomhtháthú. Is féidir gaolta loighciúla a ghrúpáil mar seo a leanas: am – chun am a léiriú nó smaointe a chur in ord (m.sh. an chéad, an dara, an chéad cheann eile) cúis – chun cúis agus éifeacht a thaispeáint (m.sh. toisc, le haghaidh, mar sin) eolas a chur leis – (m.sh. chomh maith leis sin, freisin, rud eile de, ina theannta sin) comparáideach – (m.sh. de rogha air sin, mar mhalairt air sin) coinníollach / faomhach – chun coinníoll a leagan síos nó rud a ghéilleadh (m.sh. mar sin féin, cé) ag soiléiriú – (m.sh. déanta na fírinne, mar shampla) agus úsáideann an aimsir cheart den bhriathar níos minice. Gníomh an pháiste... Úsáideann an páiste camóga, paragraif, abairtí comhshuite Abairtí comhshuite Bíonn dhá chlásal neamhspleácha in abairt chomhshuite, agus iad nasctha ag comhordaitheoir. Seo a leanas na comhordaitheoirí: toisc, agus, ná, ach, nó, fós, mar sin. Ach amháin i gcás abairtí gearra, cuirtear camóg roimh an gcomhordaitheoir i gcónaí chun dhá chlásal neamhspleácha a chur le chéile, m.sh. Bhí Peadar ag imirt peile, mar sin chuaigh Máire ag siopadóireacht. agus casta, agus aimsirí briathra cearta den chuid is mó. Gníomh an pháiste... Úsáideann an páiste réimse leathan gnásanna cló Gnásanna cló Nósanna cló a nglactar leo go forleathan chun téacs scríofa a chur i láthair agus a eagrú iad gnásanna cló a úsáidtear ionas go mbeidh an téacs intuigthe ag gach léitheoir go seasta agus go héasca. Ina measc áirítear: go mbíonn teachtaireacht á hiompar ag an bhfocal clóite go léitear ó chlé go deas go léitear ó bharr an leathanaigh go dtí a bhun scuab fillte spásáil, ceannlitriú, gramadach agus poncaíocht chuí I measc na ngnásanna digiteacha áirítear: scrollú svaidhpeáil ó chlé go deas go léitear ó bharr an scáileáin go dtí a bhun. (ina measc, idirstad, leathstad, dais, fleiscín srl.). Fiosraíonn an páiste an chaoi a gcuidíonn gnásanna cló Gnásanna cló Nósanna cló a nglactar leo go forleathan chun téacs scríofa a chur i láthair agus a eagrú iad gnásanna cló a úsáidtear ionas go mbeidh an téacs intuigthe ag gach léitheoir go seasta agus go héasca. Ina measc áirítear: go mbíonn teachtaireacht á hiompar ag an bhfocal clóite go léitear ó chlé go deas go léitear ó bharr an leathanaigh go dtí a bhun scuab fillte spásáil, ceannlitriú, gramadach agus poncaíocht chuí I measc na ngnásanna digiteacha áirítear: scrollú svaidhpeáil ó chlé go deas go léitear ó bharr an scáileáin go dtí a bhun. agus struchtúr abairte linn ciall a bhaint as téacs agus teachtaireacht a chur in iúl. Aithníonn an páiste go bhfuil difríochtaí idir struchtúr na Gaeilge, struchtúr an Bhéarla, agus an struchtúr a bhíonn i dteangacha eile. Léiríonn an páiste go dtuigeann sé go bhfuil difríochtaí idir gnásanna cló Gnásanna cló Nósanna cló a nglactar leo go forleathan chun téacs scríofa a chur i láthair agus a eagrú iad gnásanna cló a úsáidtear ionas go mbeidh an téacs intuigthe ag gach léitheoir go seasta agus go héasca. Ina measc áirítear: go mbíonn teachtaireacht á hiompar ag an bhfocal clóite go léitear ó chlé go deas go léitear ó bharr an leathanaigh go dtí a bhun scuab fillte spásáil, ceannlitriú, gramadach agus poncaíocht chuí I measc na ngnásanna digiteacha áirítear: scrollú svaidhpeáil ó chlé go deas go léitear ó bharr an scáileáin go dtí a bhun. i dteangacha éagsúla agus leas á bhaint aige as uirlisí digiteacha (e.g. é, β, ϋ, ѐ srl.). Gníomh an pháiste... Roghnaíonn an páiste gnásanna cló Gnásanna cló Nósanna cló a nglactar leo go forleathan chun téacs scríofa a chur i láthair agus a eagrú iad gnásanna cló a úsáidtear ionas go mbeidh an téacs intuigthe ag gach léitheoir go seasta agus go héasca. Ina measc áirítear: go mbíonn teachtaireacht á hiompar ag an bhfocal clóite go léitear ó chlé go deas go léitear ó bharr an leathanaigh go dtí a bhun scuab fillte spásáil, ceannlitriú, gramadach agus poncaíocht chuí I measc na ngnásanna digiteacha áirítear: scrollú svaidhpeáil ó chlé go deas go léitear ó bharr an scáileáin go dtí a bhun. agus struchtúr abairte cuí chun go gcuideoidh sé le daoine ciall a bhaint as téacs agus chun teachtaireacht a chur in iúl. Tugann an páiste míniú agus údar leis na roghanna sin. Déanann an páiste plé ar struchtúr abairte na Gaeilge, an Bhéarla agus teangacha eile. Léiríonn an páiste go dtuigeann sé an tionchar a bhíonn ag cineálacha éagsúla abairte (cineál abairte agus fad na habairte) ar an téacs a bhíonn á chruthú aige. Ábhair tacaíochta do mhúinteoirí Writing - Scríbhneoireacht Example of student work Writing - Scríbhneoireacht Relevant across all strands Example of student work Relevant across all strands Ábhartha trasna snáitheanna go léir Example of student work Ábhartha trasna snáitheanna go léir Samplaí d'fhoghlaim teanga leanaí Próiseas Scríbhneoireacht Example of student work
